باغ سبز، گفتارهایی درباره شمس و مولانا

. باغ سبز مجموعه‌اي از گفتارها و مقاله‌هاي محمدعلي موحد است كه تقريبا همگي آنها پيشتر ــ به طور پراكنده ــ به چاپ رسيده بودند. كارنامه تحقيقات ایشان در باب شمس و مولانا

سير آثاري كه موحد در اين زمينه منتشر كرده، به خوبي نشان مي‌دهد كه حوزه اصلي مطالعات وي شخصيت رازآلود شمس است و وي به دنبال منابع زندگاني، آرا و انديشه‌هاي شمس آرام آرام به مولانا گراييده است؛گو اينكه ــ به يك معني ــ شخصيت مولانا از شمس تفكيك‌پذير نيست. نگاه تاريخي و تلفيق روشمند اطلاعات منابع كهن و يافته‌هاي پژوهش‌هاي جديد، در كنار بيان روان و زبان صريح و صميمي، آثار موحد را در مجموع هم خواندني و هم معتبر ساخته است.

باغ سبز، كه با عنوان فرعي «گفتارهايي درباره شمس ومولانا» منتشر شده، مجموعه‌اي است از بيست گفتار ، كه از اين ميان پانزده گفتار به معناي دقيق كلمه «گفتار» است و صورت مكتوب سخنراني‌هايي كه موحد طي سال‌هاي 1377 تا 1386ش در مجامع گوناگون ايراد كرده است. برخي مطالب اين سخنراني‌ها، صورت ساده‌شده مطالبي است كه وی پيشتر در آثار ديگرش، به ويژه شمس تبريزي، آورده بود و اينك همان مطالب را با زباني ساده‌تر براي شنوندگان غير‌متخصص اما علاقه‌مند بازمي‌گويد؛ با اين همه كتاب حاضر شامل مطالبي نيز هست كه تنها به كار مخاطبان تخصصي مي‌آيد.

چهار گفتار نخست (ص19ـ102) با عنوان «صيادي كه به شكار سيمرغ رفت» داستان شمس (صياد) و مولانا (سيمرغ) را با زباني ساده با استشهاد به ابيات مولانا تحليل مي‌كند و از تأثير شگرف شمس بر مولانا سخن مي‌گويد. شيفتگي مولانا به قصه موسي، تحليل ماجراي قرآني خضر و موسي، شرح و تحليل شمس از آن، و تطبيق اين داستان بر ماجراي شمس و مولانا از بخش‌هاي لطيف اين گفتار است (صص22ـ33). گفتار پنجم با عنوان «غروب شمس» (ص103ـ138) از فرجام كار شمس و مزار او بحث مي‌كند. به گفته موحد در فهرست كتاب، اين گفتار به لحاظ محتوا ادامه چهار گفتار قبلي است. در ميانه اين گفتار، موحد به مقتضاي حال (23/ 9/ 1385) و به قصد پاسخ به پرسش روز، به نقد و بازبيني ماجراي «كيميا» (دختر پرورده حرم مولانا و بعداً همسر مورد علاقه شمس) و نقش او در عاقبت كار شمس مي‌پردازد. در سال 1384ش خانم سعيده قدس رماني با عنوان كيمياخاتون، با جمله توضيحي «داستاني از شبستان مولانا» بر روي جلد، منتشر كرد كه با استقبال كم‌مانندي روبرو شد، به گونه‌اي كه در همان ماه‌هاي نخست به چاپ سوم رسيد.

.....

گفتار دهم(صص 255ـ267) مقاله‌اي است مكتوب در نقد تصحيح عبدالكريم سروش از مثنوي، كه موحد در آن، عقيده سروش مبني بر اين‌كه مولانا در سروده‌هاي خود تجديدنظر نمي‌كرده و آنها را به همان صورت اوليه رها مي‌كرده، رد مي‌كند. در گفتار دوازدهم (صص269ـ286) مقاله‌اي است كه موحد در آن از خيام در نظر شمس سخن مي‌گويد؛ و گفتار سيزدهم(صص287ـ302) به «تبريز در آيينه كلام مولانا» مي‌پردازد. گفتار چهاردهم (صص 303ـ318) مقاله‌اي است مهم كه موحد در آن از شيخ حسن بلغاري به عنوان شاگرد ديگر شمس سخن مي‌گويد و با شواهد و قرائن قانع‌كننده اين نكته را اثبات مي‌كند. نكته جالب در اين ميان تصحيف «شمس تبريزي» به «شمس رازي» در مقامات شيخ حسن بلغاري است است كه به گفته موحد(صص317ـ318) در توجيه آن مي‌توان وجوهي انديشيد. گفتار پانزدهم (صص 319ـ330) كه به گفته موحد(ص12) صورت گسترش‌يافته تعليقه‌اي از تعليقات مقالات شمس (ص 559) است كه بعداً با اندكي توضيح در كتاب شمس تبريزي (صص 87ـ90) و با بيان گسترده‌تر در مجله بخارا (ش 39ـ40، صص 21ـ28) درج شده بر جنبه‌هاي سياسي سهروردي تأكيد مي‌كند و قتل وي را به دليل بلندپروازي‌هاي وي به خيال در دست گرفتن حكومت ــ و نه به دليل عقايد خاص فلسفي و عرفاني ــ مي‌داند. گفتارهاي شانزدهم و هفدهم نيز صورت مكتوب سخنراني‌هايي است در تركيه و هلند كه در آنها از تعلق نامه‌اي به مولانا (مندرج در مقالات شمس) بنابر كشف آقاي محمد مولايي، و مناظرات مولانا سخن مي‌رود. گفتار هجدهم (صص 355ـ372) يادداشتي است از موحد در نقد و بررسي گزينش، ترتيب و ترجمه ويليام چيتيك از مقالات شمس به زبان انگليسي. گفتار نوزدهم و بيستم (صص 373ـ399) ترجمه فارسي منوچهر انور از ديباچه آنه‌ماري شيمل و مقدمه چيتيك بر ترجمه انگليسي مقالات است كه توضیح نداده‌اند به چه دليلي آنها را ــ كه به فارسي ترجمه و چاپ نيز شده‌اند ــ به دنبال گفتارها و مقاله‌هاي خود آورده است.( برگرفته از سایت میراث مکتوب)

سایز15*22*3

شابک:9789644310744

420 صفحه

45.50 دلار